Evinizde bir tadilat planlıyorsunuz. Belki de yerden ısıtma sistemi kurmak veya sadece zemini tamamen yenilemek istiyorsunuz. Usta, işi hızlandırmak ve maliyeti düşürmek için pratik bir çözüm sunuyor: "Abi hiç eskisini kırmakla uğraşmayalım, üzerine ince bir kat daha şap atar, tertemiz yaparız."
Kulağa ne kadar masum ve mantıklı gelse de, bu öneri aslında binanızın temeline dinamit yerleştirmek kadar tehlikeli olabilir. Tadilatlarda sıklıkla yapılan bu hata, yapıya fark ettirmeden tonlarca fazladan yük bindirerek, olası bir depremde felakete davetiye çıkarıyor.
Binanın Unutulan Dengesi: Statik Hesap ve Sabit Yükler
Her bina, bir mühendislik harikası olarak tasarlanır. İnşaat mühendisleri, yapının projesini çizerken "statik hesaplama" yaparlar. Bu hesaplamada, binanın kendi ağırlığı (kolonlar, kirişler, duvarlar, döşemeler) ve üzerine gelecek "sabit yükler" (şap, parke, seramik, mobilyalar vb.) en ince ayrıntısına kadar belirlenir. Binanın taşıyıcı sistemi, yani iskeleti, bu hesaplanan maksimum yüke göre tasarlanır.
Mevcut şap betonu, bu orijinal hesabın bir parçasıdır ve taşıyıcı sistemin kapasitesini zaten kullanır.
"Şap Üstüne Şap": Rakamlarla Tehlikenin Boyutu
Mevcut şapı kırmadan üzerine yeniden, sadece 5 cm kalınlığında bir şap daha attığınızı varsayalım. Bu masum görünen işlem, metrekare başına ortalama 100 kg'lık ek bir yük oluşturur.
Şimdi bu rakamı evinizin alanıyla çarpın:
-
100 m² bir dairede bu, 10.000 kg, yani tam 10 TON ek yük demektir!
Bu 10 tonluk ağırlık, binanızın statik projesinde asla öngörülmemiş bir yüktür. Bu yük, sadece döşemelere binen bir ağırlık olmakla kalmaz, aynı zamanda kolonlara ve temele doğrudan etki ederek yapının genel dengesini bozar. Yapıya binen eksenel yük artar ve daha da önemlisi, binanın deprem sırasındaki davranışını olumsuz etkileyecek bir ek deprem yükü haline gelir.
Özellikle eski ve yorgun binalarda, bu durum taşıma kapasitesinin aşılmasına ve çok daha düşük şiddetteki bir sarsıntıda bile yapının hasar görmesine neden olabilir.
Doğru ve Güvenli Olan Tek Yöntem Nedir?
Zemine yeniden şap atılması gerektiren (yerden ısıtma, kot farkı giderme vb.) bir tadilat yapılacaksa, güvenli olan tek bir yol vardır: Mevcut şap betonu tamamen kırılıp kaldırılmalıdır.
Bu işlem daha zahmetli, gürültülü ve maliyetli görünebilir. Ancak eski şapı kaldırıp, yerine planlanan yeni sistemi kurduktan sonra şap atmak, binanın orijinal statik hesabına sadık kalmayı sağlar. Bu, sizin, ailenizin ve komşularınızın güvenliği için asla taviz verilmemesi gereken bir kuraldır.
