Ustasının yarattığı mağduriyet, ne yazık ki ülkemizde birçok kişinin canını yakan bir durum. Ancak bu, çaresiz olduğunuz anlamına gelmez. Hukuk, haklı olanın ve hakkını akıllıca arayanın yanındadır.
Hayalinizdeki tadilat veya tamirat için anlaştığınız, belki de eş dost tavsiyesiyle bulduğunuz ustanın, ödemenin bir kısmını veya tamamını aldıktan sonra ortadan kaybolması tam bir kabustur. Öfke, hayal kırıklığı ve çaresizlik hissetmeniz çok doğal. Soğukkanlılığınızı koruyup doğru adımları atarsanız, bu kabusu lehinize çevirebilir ve paranızı geri alabilirsiniz.
İşte paranızı alıp işi yarım bırakan veya hiç başlamayan bir ustaya karşı atabileceğiniz adımları ve elinizdeki hukuki kozları içeren, tamamen özgün ve ayrıntılı bir yol haritası:
1. ADIM: SAKİN OLUN VE DELİL TOPLAMAYA BAŞLAYIN
Hukuki süreçlerin temelinde "ispat" yatar. Mahkemede haklı olduğunuzu duygularınızla değil, somut delillerle gösterirsiniz. Bu nedenle, ilk iş olarak elinizdeki tüm kozları bir araya getirin:
-
Yazılı Sözleşme Varsa: Bu sizin en güçlü kozunuzdur. İşin tanımı, bedeli, başlama-bitiş tarihi, kullanılacak malzemeler gibi detayların yer aldığı bir sözleşme, elinizi %100 güçlendirir.
-
Sözlü Anlaşma Varsa (Söz Uçar, Yazı Kalır Ama...): Hukukumuzda sözlü anlaşmalar da geçerlidir ancak ispatı daha zordur. İşte burada diğer deliller devreye girer.
-
Ödeme Belgeleri: Ustaya yaptığınız ödemeleri mutlaka banka üzerinden, açıklama kısmına "Falanca işin kapora/avans ödemesi" veya "X tadilatı için ödeme" gibi net bir ifade yazarak yapın. Bu, paranın hangi amaçla verildiğini kanıtlayan en sarsılmaz delildir. Elden ödeme yaptıysanız ve yazılı bir makbuz almadıysanız, ödemeyi yaparken yanınızda olan bir tanık (komşu, aile üyesi) çok önemlidir.
-
Tüm Yazışmalar: Usta ile yaptığınız WhatsApp, SMS, e-posta gibi tüm yazışmaları asla silmeyin. Ekran görüntülerini alın ve arşivleyin. Bu yazışmalar, anlaşmanın detaylarını, ustanın işi kabul ettiğini, parayı aldığını ve sonrasında sizi oyaladığını kanıtlayan harika delillerdir.
-
Tanıklar (Şahitler): Anlaşma yapılırken, ödeme yapılırken veya usta evde keşif yaparken yanınızda bulunan komşunuz, bir aile ferdiniz veya yönetici, lehinize tanıklık yapabilir.
-
Fotoğraf ve Videolar: İşin yapılacağı alanın önceki halini, usta çalışmaya başladıysa yarım bırakılmış halini mutlaka tarih ve saat bilgisi görünecek şekilde fotoğraflayın ve videoya çekin. Bu, işin hiç yapılmadığını veya eksik bırakıldığını görsel olarak kanıtlar.
Bu delilleri eksiksiz bir şekilde bir dosyada topladığınızda, hukuki sürece bir adım önde başlarsınız.
2. ADIM: RESMİ SÜRECİ BAŞLATIN (İHTARNAME VE ARABULUCULUK)
Delillerinizi topladıktan sonra, devlete "Benim bir sorunum var ve çözüm arıyorum" demenin ilk adımlarını atma vakti gelmiştir.
Noter Kanalıyla İhtarname Çekmek
Bu, ustanıza gönderdiğiniz resmi bir "Son Uyarı" mektubudur. Bir avukat aracılığıyla veya doğrudan notere giderek hazırlatacağınız bu ihtarname, olayı ciddiye aldığınızı ve yasal yollara başvurmaktan çekinmeyeceğinizi gösterir. İhtarnamede özetle şunlar yer almalıdır:
-
Aranızdaki anlaşmanın detayları.
-
Yaptığınız ödemenin tutarı ve tarihi.
-
Ustanın yapmayı taahhüt edip yapmadığı işler.
-
En önemlisi: Ustaya belirli bir süre (örneğin 7 veya 15 gün) vererek ya işi tamamlamasını ya da aldığınız parayı iade etmesini talep edin. Aksi takdirde yasal yollara başvuracağınızı net bir şekilde belirtin.
İhtarname, çoğu zaman karşı tarafı korkutur ve uzlaşma yolunu açar. Ayrıca, ileride açılacak bir davada sizin iyi niyetli bir şekilde çözüm aradığınızın da kanıtı olur.
Zorunlu Arabuluculuk
Ticari ve tüketici davalarının birçoğunda, mahkemeye gitmeden önce arabulucuya başvurmak artık yasal bir zorunluluktur. Adliyelerdeki arabuluculuk bürolarına başvurarak süreci başlatabilirsiniz. Arabulucu, her iki tarafı bir araya getirerek mahkeme olmadan anlaşmanızı sağlamaya çalışır. Bu yöntem, mahkeme sürecinden çok daha hızlı ve daha az masraflıdır. Eğer usta arabuluculuk görüşmesine katılmaz veya anlaşma sağlanamazsa, size "anlaşamama tutanağı" verilir ve dava açma hakkınız doğar.
3. YARGI YOLU (HAKKINIZI ALACAĞINIZ NİHAİ MERCİ)
Eğer ilk iki adım sonuç vermediyse, hakkınızı yargı önünde aramanın zamanı gelmiştir. Burada karşınıza iki temel yol çıkar:
Tüketici Hakem Heyeti veya Tüketici Mahkemesi (Eğer Tüketiciyseniz)
Eğer siz kendi kişisel ihtiyacınız için (ev tadilatı vb.) bir hizmet aldıysanız ve usta da bu işi ticari olarak yapıyorsa (vergi levhası olan bir şirket veya şahıs işletmesi ise), aranızdaki ilişki "tüketici işlemi" sayılır. Bu, sizin için harika bir avantajdır!
-
Tüketici Hakem Heyeti: Uyuşmazlık bedeli her yıl belirlenen parasal sınırın altındaysa (bu sınır her yıl güncellenir, 2025 yılı için güncel rakamı kontrol etmelisiniz), hiçbir ücret ödemeden kaymakamlıklarda veya ticaret il müdürlüklerinde bulunan Tüketici Hakem Heyetlerine başvurabilirsiniz. Süreç hızlıdır ve kararları mahkeme kararı niteliğindedir. Delillerinizi sunmanız yeterlidir.
-
Tüketici Mahkemesi: Anlaşmazlık bedeli hakem heyeti sınırının üzerindeyse, arabuluculuk sonrası Tüketici Mahkemesi'nde dava açmanız gerekir.
Asliye Hukuk Mahkemesi'nde Dava Açmak
Eğer aranızdaki ilişki bir tüketici işlemi olarak kabul edilmiyorsa (örneğin, kendi iş yerinizin tadilatı için anlaştıysanız), görevli mahkeme Asliye Hukuk Mahkemesi olacaktır. Burada "Eser Sözleşmesi" hükümlerine dayanarak "alacak davası" açabilirsiniz. Dava dilekçenizde, ustanın sözleşmeye aykırı davrandığını, parayı alıp işi yapmadığını belirterek ödediğiniz paranın iadesini veya işin eksik kalan kısmının bedelini talep edebilirsiniz.
Savcılığa Suç Duyurusu (Dolandırıcılık İddiası)
Eğer ustanın en başından beri niyetinin iş yapmak değil, sadece paranızı alıp kaçmak olduğuna dair güçlü kanıtlarınız veya şüpheniz varsa, bu durum "dolandırıcılık" suçunu oluşturur.
-
Farkı Nedir? Ustanın işe başlayıp, beceremeyip yarım bırakması genellikle bir "hukuki uyuşmazlıktır". Ancak, sahte bir isim kullanması, daha önce başkalarını da aynı yöntemle dolandırdığına dair bilgiler olması veya en başından beri o işi yapma yetkinliği veya niyeti olmadan sizi kandırması "cezai bir suçtur".
-
Topladığınız tüm delillerle birlikte en yakın Cumhuriyet Başsavcılığı'na veya polis/jandarma karakoluna giderek şikayette bulunun. Dilekçenizde olayı ayrıntılı bir şekilde anlatın ve ustanın sizi nasıl dolandırdığını, paranızı alıp kaçtığını belirtin.
İlgili Kanun Maddesi:
-
Türk Ceza Kanunu Madde 157 (Basit Dolandırıcılık): "Hileli davranışlarla bir kimseyi aldatıp, onun veya başkasının zararına olarak, kendisine veya başkasına bir yarar sağlayan kişiye bir yıldan beş yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezası verilir."
-
Türk Ceza Kanunu Madde 158 (Nitelikli Dolandırıcılık): Eğer usta bu eylemi, "serbest meslek sahibi kişiler tarafından, mesleklerinden dolayı kendilerine duyulan güvenin kötüye kullanılması suretiyle" işlemişse, bu suçun nitelikli hali oluşur ve cezası daha ağır olur. Bu durumda ceza üç yıldan on yıla kadar hapis ve beşbin güne kadar adlî para cezasıdır.
Bu durumda, en yakın Cumhuriyet Başsavcılığı'na giderek delillerinizle birlikte "Nitelikli Dolandırıcılık" suçundan şikayetçi olabilirsiniz. Ceza davası, hukuk davasından bağımsız olarak ilerler ve ustanın hapis cezası almasıyla sonuçlanabilir. Bu tehdit, genellikle karşı taraf üzerinde en caydırıcı etkiyi yaratır.
Özetle Ne Yapmalısınız?
-
Kanıt Topla: Sözleşme, banka dekontu, WhatsApp yazışmaları, fotoğraflar. Hepsi bir dosyada dursun.
-
İhtarname Çek: Noterden resmi bir uyarı göndererek ciddiyetini göster.
-
Arabulucuya Git: Dava öncesi zorunlu ve hızlı bir çözüm yolu ara.
-
Parasal Sınıra Göre Karar Ver: Düşük meblağlar için Tüketici Hakem Heyeti'ne ücretsiz başvur. Yüksek meblağlar için mahkemeye git.
-
Niyetini Değerlendir: Kötü niyet ve planlı bir kaçış olduğuna inanıyorsan, Savcılığa suç duyurusunda bulunmaktan çekinme.
Bu süreçte bir avukattan destek almak, adımları daha doğru ve hızlı atmanızı sağlayacaktır. Unutmayın, paranızı kaptırmış olabilirsiniz ama hakkınızı arama gücünü asla kaybetmediniz. Hukuk, sabırla ve doğru delillerle hareket edenlerin yanındadır.
